W sercu gór Beskidu Niskiego, w dolinie Wisłoki, leży Nieznajowa – nieistniejąca dziś wieś, którą Steczko Oleska na polecenie króla Zygmunta I Starego 4 września 1546 roku lokował na prawie wołoskim.

​

          W XVII wieku szybki rozwój zapoczątkowały organizowane co dwa tygodnie jarmarki, słynne na całą okolicę. Nieznajowa stała się lokalnym ośrodkiem handlowym, była tu też karczma prowadzona przez Żyda i dwa sklepy – jeden również prowadził Żyd, a drugi, na końcu wioski prowadził Łemko. Można było u niego kupić podstawowe produkty: sól, cukier.

​

          W 1780 roku mieszkańcy pod nadzorem cieśli, Teodora Rusynka ze słowackiej wsi Varadka (wioska na południe od Nieznajowej, tuż przy granicy z Polską - w niektórych źródłach ponoć błędnie podawana wieś Biesiadka), wybudowali cerkiew grekokatolicką pw. śś. Kosmy i Damiana. Była to świątynia trójdzielna, z wieżą słupowo ramową, o pochyłych ścianach, z pozorną izbicą, której słupy nośne ujmowały babiniec. Nawa i prezbiterium przykryte były kopułami namiotowymi dwukrotnie łamanymi 

uskokowo. Hełm wieży o podstawie kopulastej podtrzymywał wieżyczkę z pozornymi latarniami, które znajdowały się również nad nawą i prezbiterium. Wybudowana została w typie północno-zachodnim. Uważano ją za najpiękniejszą na obszarze łemkowszczyzny.

​

        Pod koniec lat 20 XX wieku mieszkańcy na skutek schizmy tylawskiej przeszli na prawosławie i naprzeciw cerkwi grekokatolickiej wybudowali kaplicę prawosławną, do której przeniesiono część wyposażenia oraz  XVII-wieczny ikonostas.

W czasie międzywojennym pomiędzy dwoma świątyniami wybudowano szkołę, w której uczył polski nauczyciel, były posterunek policji i poczta, pracowały dwa tartaki, w których znajdowały się elektrownie wodne. W 1936 w Nieznajowej żyło jeszcze 240 osób.

       

         Po wojnie Łemkowie zmuszeni zostali opuścić swoje gospodarstwa i wyjechać z wioski. W 1946 wszystkie domy i obie cerkwie stały opuszczone, ale nikt nie wracał do Nieznajowej… W końcu wszystko uległo zniszczeniu. W 1969 wioskę zajął zakład karny, zaowocowało to m.in. szybką dewastacją stojącej jeszcze wieży cerkwi, krzyży i kapliczek. Pobyt więźniów zakończyl dopiero stan wojenny.

         

​

​

          Po nieistniejącej wsi pozostaje coraz mniej śladów. Znajdują się tu pozostałości cmentarza, kilkanaście nagrobków autorstwa lokalnego artysty – kamieniarza Iwana Szatyńskiego. Tuż obok widoczne jest miejsce po drewnianej cerkwi grekokatolickiej. Całą dolinę zdobi jeszcze spora liczba krzyży przydrożnych i kapliczek. Dolina Wisłoki wchodzi obecnie w obręb Magurskiego Parku Narodowego. Na łąki i miejsca, w których kiedyś tętniło życie, zaczyna wkraczać roślinność z sąsiednich, ekosystemów. Natura powoli zaczyna tu odzyskiwać pierwotnie utracone tereny.

​

​

„Wszędzie dookoła słychać szum wody i wiatru, który teraz mieszka w tej dolinie. Miejsce ma niezwykły klimat.” [www.polskaniezwykla.pl]

​

​

​

​

​